Reinigen en onderhoud van platen mbv Knosti of okkinokki

[Pjotr]

Snap niet goed waarom je stelt dat er nauwelijks instrumenten zijn onder de 50 hz.

Dat stelde ik ook helemaal niet Ik zei alleen dat de hoeveelheid laag onder de 50 Hz relatief weinig is. Misschien had ik er bij moeten zetten t.o.v. het middengebied? En dan nog wordt de plaat met een variabele spoed gesneden afhankelijk van het volume. Je moet echt wel orgelplaten hebben wil daar de tijd op een kant noemenswaardig reduceren. En natuurlijk zijn er ook platen die omwille van de dynamiek harder dan de de standaard opgenomen zijn. Dan is de tijd per kant ook korter.

[]eep]

Sinds kort heb ik een Okki Nokki en dus wat zinnigs te zeggen (voordien kwam er alleen maar onzin uit mijn mond)...

Pak 'm beet
Ik heb nogal een uitgebreide collectie waarvan ik het grootste gedeelte met de jaren heb opgebouwd sinds 1981 en altijd heel zuinig op geweest ben. Al van jongs af aan geleerd de plaat nooit 'plat' beet te pakken maar altijd twee vingers op het label en de muis en duim op de rand. Altijd netjes een koolstofborstel gebruikt. Die heb ik dus al bijna 30j. Maar nu ik de Okki Nokki heb zie ik dat die wel het losse stof er afveegt maar niet het fijne stof. Dat lijkt idd wel plakkerig. En zelfs nieuwe platen zitten onder het stof en smeer (losmiddel van de matrijs) maar geen fijn stof gelukkig. Maar goed mijn eigen platen zijn allemaal vrij netjes tot 'mint'. Ik verbaas me dan ook telkens weer over hoe slecht andere mensen altijd met hun platen omsprongen.

Een loslopende hond...
Een ander groot deel van mijn collectie heb ik een hele tijd geleden langs de weg gevonden. Bij het grof vuil. Zeker 1m platen van verschillende soorten, staat en persing. Veel leuk spul, soms wat ik al had en ook een flink deel Spaanse persingen en Spaanse muziek (iets met gegeven paard en zo). Blijkbaar een Spaans vriendinnetje gehad. En er zaten ook veel pareltjes bij die ik zelf vroeger nooit gekocht zou hebben maar die ik nu wel leuk vind; de betere jaren '70 Rock etc. Het vervelende is dat ze soms nogal vuil zijn, of grijs.

Op de bonnefooi
Ik heb eerder al heel wat platen gewassen door ze met een oude tandenborstel met Dreft (of vglb. dat er mooi af parelt) en dan onder een dun niet druppelend of spetterend straaltje water houden en dan van het label af laten lopen. Dan trekt de straal mooi alle druppels mee en is de plaat meteen droog. Een geduldwerkje maar het werkt wel.

De houtlijmmethode
Een paar weken geleden heb ik ook de houtlijmmethode ontdekt via Audiokarma. Dus ik naar de Action geweest en een pot houtlijm kopen (€1,59) en aan de slag. Mijn eerste poging was niet echt een succes omdat ik wapening in de lijm wilde gebruiken ivm afpellen. Slecht idee: het papier ging bobbelen en trok de lijm mee. Hierdoor ontstaan blaasjes en daardoor problemen met pellen. De volgende gewoon lekker dik ingesmeerd en weer uren laten drogen. Bij de rand beginnen en langzaam pellen.
Resultaat: super! De plaat is ècht schoon. Het constante haardvuur is uit. Nu spettert de muziek.
Een redelijk grijs gedraaide gevonden oude LP is ècht schoon tot onder in de groef. Je hoort nog wel af en toe tikjes of een krasje maar het geluid is schoon zonder constant gekraak. Nu kan ik weer genieten Van Earth Wind & Fire; I Am.

LP dirty.jpg

LP met uitgesmeerde lijm.jpg

LP met opgedroogde lijm.jpg

LP van lijm vrijmaken.jpg

LP clean.jpg

Okki Nokki
Omdat ik nu wel echt een duur element heb (Koetsu Urushi) vind ik het onverantwoordelijk om ongewassen platen af te spelen. Naast het feit dat het gewoon beter klinkt. Nu heb ik dus de Okki Nokki en mijn indruk: die had ik járen eerder moeten kopen. Het werkt snel en feilloos en de vieze vloeistof komt direct in een container. Platen worden echt schoon. Het losmiddel krijg je er niet direct af met het sopje wat er bij zit maar is verder niet storend. Heb je een grijsgedraaide LP doe hem dan eerst met houtlijm en daarna nog eens op de ON.

LP new.jpg

LP new clean.jpg

Permostat
En ik heb nu een fantastisch ronddraaiend plateau met een sterke motor die nog ergens goed voor is: insmeren met Permostat. Ik laat de LP als hij net schoon is nog even ronddraaien en spritsch hem dan in met Permostat (4x gelijkmatig pompen) en dan gelijk uitsmeren met de pluchen borstel. Daarna nooit meer statisch! Oude platen in een nieuwe hoes en klaar is /me.
Het bonnetje van de navulling Permostat zat nog in het doosje. Het is echte NOS Permostat uit 1990, in de aanbieding want al het vinyl ging er toch uit! How wrong they were.

[]eep]

oeps dubbelpost
Mijn browser klapte er uit door mijn fout.

[Barry2001]

Leuk artikel, al vaker gelezen over de houtlijm methode, grappig om het eens te zien. En dat het ook werkt. Kan me voorstellen dat je wel moet durven en het eerst op een LP doet waar je wat minder aan gehecht bent

[Jerommel]

Heb zelluf goede ervaringen met een louw warme douche, en een zacht washandje en wat afwasmiddel (laatste 2 voornamelijk voor het inzepen).
Het drogen viel me ook wel mee, want op een schone plaat blijven niet zo gemakkelijk druppels staan.
Maar heb het nooit vergeleken met de hier beschreven methodes.
Het voordeel van een krachtigere sproeier zoals een douche (spaarkopje op Fasto keukengeisertje ca. 30°C) lijkt me dat ook het water dat in de groef zit er genoeg door beweegt om alles er uit te kunnen spoelen.
Je kan de waterstralen zo ook onder elke gewenste hoek op de plaat richten.
Nadeeltje wordt duidelijk met papieren labels...

PS: Iemand had het over alcohol.
Action (weer) verkoopt liters 99% bio-ethanol voor nog geen 2 euro.

[Henkjan]

Action (weer) verkoopt liters 99% bio-ethanol voor nog geen 2 euro.

da's ondertussen bijna goedkoper dan benzine

[]eep]

weet er iemand toevallig waar je wetting agent kunt halen? Ik ben al bij diverse fotospecialisten geweest maar niks gevonden.
In Arnhem keek die mevrouw me aan en zei: "Weet je hoelang geleden dat is dat iemand me dat gevraagd heeft?" Dat stemt mij niet erg hoopvol...

Edit: Waarom laat ik een ander zoeken... Agfa WAC 125 ml
Het flesje kost maar €3,50 de postbode vraagt het dubbele voor het bezorgen.

Ik heb bij onze Action trouwens geen 99% alcohol kunnen vinden. Volgens mij is dat ook niet echt nodig. Gewoon een beetje afwasmiddel ontvet beter.

Ik heb nog eens een plaat onderhanden genomen. Veel viezer en slechter dan dit kon ik niet vinden: een franse persing van Ennio Morricones "Il etait un fois dans l'ouest" (once upon a time in the west). Hij zat in zo'n halfronde plastic frommel-hoes. Ik durfde daar mijn naald niet op te zetten. Ik heb m eerst met de okki nokki gedaan voor het vet en de schimmel, toen de houtlijmmethode voor de diepe groeven en toen nog een keer okki nokki voor eventuele resten. Hij is nu schoon en afspeelbaar. Verwacht geen wonderen maar het is in ieder geval weer beluisterbaar en genietbaar. De muziek was duidelijk hoorbaar achter een gordijn van licht knappend haardvuur. Mooi ruimtelijk en duidelijk te scheiden. Alleen bij hele harde uithalen van de vrouwenstem ging het een beetje mis. In zijn 42 jaar geschiedenis duidelijk teveel gemarteld door een slechte draaitafel met ronde naald en te weinig naaldkracht.

[Marp]

Agfa is een paar jaar terug met de levering gestopt, maar misschien heb je geluk dat fotorembrandt uit een oude voorraad kan putten. En anders is er Tetenal Mirasol 2000 AS. Of Amaloco H10 nog bestaat, weet ik niet.

Overigens is de hoeveelheid achterblijvende zeep te verwaarlozen als je slechts 2 drupjes geconcentreerd afwasmiddel gebruikt om de oppervlaktespanning te verlagen, al geloof ik niet de jij daarvoor te porren bent. In dat geval kan je ook nog zelf op zoek gaan naar een anionische (neg. ionen) oppervlakte-actieve stof, want dergelijke stoffen vinden op grote schaal toepassing in allerhande huishoudelijke middeltjes.

[Pjotr]

Ik heb bij onze Action trouwens geen 99% alcohol kunnen vinden. Volgens mij is dat ook niet echt nodig. Gewoon een beetje afwasmiddel ontvet beter.

Denk ook niet dat je bij de Action dergelijke alcohol accijnsvrij kunt kopen

@Marp,

Het gaat niet zozeer om de zeepresten als wel om de kalkresten. Door dat glansmiddel loopt vrijwel alle water er af en kan er ook geen kalk aanslaan.

[Jerommel]

het gaat om bio-ethanol, brandstof voor sfeerhaarden, maar ik zie net op de fles dat het >95% is.
Het is gedenatureerde ethylalcohol dus net als spiritus geen accijns.
Maar is m.i. niet echt nodig als je al iets van Dreft gebruikt.
Als er echt weerbarstig vet op de plaat zit kan je misschien beter met wasbenzine iets proberen.
Weet niet of vinyl tegen thinner kan.

[Marp]

Met de aanduiding bij bio-ethanol is het altijd oppassen. Er bestaat zelfs 100% bio-ethanol waarop geen extra accijnzen worden geheven. Addertje onder het gras is dat de alcohol dan 100% biologisch is, oftewel: de samenstelling bestaat uit biologische ethanol, biologische natureringsmiddelen en evt. water.

Dus oppassen en alleen gebruiken als je weet waarmee de alcohol is gedenatureerd!

@Marp,

Het gaat niet zozeer om de zeepresten als wel om de kalkresten. Door dat glansmiddel loopt vrijwel alle water er af en kan er ook geen kalk aanslaan.

Om kalk te binden hoef je helemaal niets toe te voegen, als je zelf geen kalkhoudend water toevoegt.

[Jerommel]

Voor de duidelijkheid, er staat ">95% Ethanol" op de fles.

Maar hoe zit het met dat glansmiddel?
Plakt daar ook minder makkelijk nieuw stof aan dan aan het vinyl?

[Rody]

weet er iemand toevallig waar je wetting agent kunt halen?

Zou je niet gewoon een fles glansspoelmiddel voor de vaatwasser van E0.80 kunnen halen? Het enige doel van dat spul is m.i. de oppervlaktespanning verlagen, en dat is waar je de wetting agent voor zoekt....kan me vergissen uiteraard....

GR rody

[Marp]

Klopt helemaal, je wilt slechts de oppervlaktespanning verlagen, zodat er geen water met eventuele verontreinigingen aan blijft hangen en de plaat anti-statisch wordt. Glansspoelmiddel is een prachtig voorbeeld van de eerder beoogde huishoudelijke middelen, en als het verder geen rare toevoegingen bevat kan het een uitstekend alternatief zijn.

Ps:

Glansspoelmiddel bestaat meestal uit:

• citroenzuur - bindt het kalk uit het spoelwater
• ethanol - antischuimmiddel, versnelde verdamping van het water
• vetalcohol - oppervlaktespanningsverlager

Dus op de koop toe bescherming tegen kalk, als dat onverhoopt toch nog in je brouwseltje of op de plaat terecht is gekomen. Zonder dat heb je eigenlijk aan vetalcohol al voldoende, want ethanol gebruikte je al voor de reiniging.

[Pjotr]

Alcohol heb je eigenlijk helemaal niet nodig, je platen moeten dan wel heel erg vet en vies zijn. Gewone geconcentreerd afwasmiddel ontvet meer dan genoeg, Als je de vette braadpannen er mee schoon krijgt waarom dan geen platen....? Beetje lauwwarm helpt dan wel. Meen dat er aan afwasmiddel al oppervlaktespanning verlagende stoffen toegevoegd zijn.

[Marp]

Enkel afwasmiddel kan, maar als je dan je platen maximaal druppelvrij en anti-statisch wil hebben moet je het eigenlijk weer in zo'n lage dosering toepassen dat geen schuim kan ontstaan. In dat geval is alcohol door zijn hogere dosering wel effectiever. En het is natuurlijk goed voor de gemoedsrust van mensen die gruwelen bij het idee dat anders misschien wel eens wat zeepresten of glycerine op hun zwarte goud kan achterblijven. Voor zover dat al gebeurt, kan men zich zelfs afvragen of dat de plaat harder doet slijten dan de naald ongesmeerd over PVC laten glijden, maar goed... de mensheid laat zich nu eenmaal angst inboezemen met weinig zeggende termen als "achterblijvend residu". Dan is het maar net waar je jezelf het prettigst bij voelt.

Zelf gebruik ik al tientallen jaren spiritus, waarvoor ik niet eens de moeite doe om de kleurstof eruit te filteren. Ooit deed ik dat nog wel, maar de platencollectie van mijn vader is ook nooit minder afspeelbaar geworden door wat spoortjes methylviolet, victoria blue BO of methyleenblauw in de poriën van de plaat. Mijn enige toevoeging is 2 drupjes afwasmiddel op een fles voor de oppervlaktespanning.

[]eep]

Amaloco H10 is er ook nog wel. Alleen die fles was een liter. Beetje veel van het goede. Met deze fles kan ik al 50 liter mengen. Het water is bij ons al dermate zacht dat ik gewoon kraanwater kan gebruiken.

Ze verkopen het in Belgie trws expliciet voor platenwasmachines.

Ik heb trouwens ook nog 80% alcohol maar dat gooi ik nu liever in mijn thee met een flinke scheut citroen en honing. Iets te hard naar Arnhem gefietst met een virusje onder de leden.

[John P]

Ik gebruik zelf altijd een mengsel van 1 deel alcohol op 7 delen water (ongeveer) en voeg dan een druppel dreft aan het mengseltje van zeg een liter. Ik was de platen in een afwasteiltje met een brede zachte kwast en droog ze dan grof dor de plaat tussen twee gele (viscose) schoonmaakdoekjes te leggen. Daarna droog ik ze door met een dubbelgevouwen stuk keukenrol in een ronddraaiende beweging met de groeven mee af te nemen. Als je ziet hoeveel nicotine op dit papier achterblijft, dan lijkt mij dit beter als aan de lucht drogen. Ik ben zeer tevreden over de resultaten.
Vandaag heb ik geprobeerd een spetterplaat die geen baat hierbij had schoon te maken met de houtlijmmethode. Ik had waarschijnlijk een iets te dunne laag want het eindigde in een groot pulkfestijn. Gelukkig waren alle kleine stukjes er met water vanaf te wassen. Het resultaat was teleurstellend, het was er niet beter op geworden. Bij precieze inspectie in het zonlicht bleek dat de hele plaat vol zat met minuscule krasjes, misschien van een slechte binnenhoes of slecht gebruik. Dit is dus een slijtage die niet te verhelpen is met schoonmaken.

[Henkjan]

De houtlijmmethode
Een paar weken geleden heb ik ook de houtlijmmethode ontdekt via Audiokarma. Dus ik naar de Action geweest en een pot houtlijm kopen (€1,59) en aan de slag. Mijn eerste poging was niet echt een succes omdat ik wapening in de lijm wilde gebruiken ivm afpellen. Slecht idee: het papier ging bobbelen en trok de lijm mee. Hierdoor ontstaan blaasjes en daardoor problemen met pellen. De volgende gewoon lekker dik ingesmeerd en weer uren laten drogen. Bij de rand beginnen en langzaam pellen.
Resultaat: super! De plaat is ècht schoon. Het constante haardvuur is uit. Nu spettert de muziek.
Een redelijk grijs gedraaide gevonden oude LP is ècht schoon tot onder in de groef. Je hoort nog wel af en toe tikjes of een krasje maar het geluid is schoon zonder constant gekraak. Nu kan ik weer genieten Van Earth Wind & Fire; I Am.

LP met opgedroogde lijm.jpg

dat lijkt wel de DIY versie van Nagaoka Recopack:

recopack.jpg

recopack aanbrengen.jpg

[Marp]

Ik gebruik zelf altijd een mengsel van 1 deel alcohol op 7 delen water (ongeveer) en voeg dan een druppel dreft aan het mengseltje van zeg een liter. Ik was de platen in een afwasteiltje met een brede zachte kwast en droog ze dan grof dor de plaat tussen twee gele (viscose) schoonmaakdoekjes te leggen. Daarna droog ik ze door met een dubbelgevouwen stuk keukenrol in een ronddraaiende beweging met de groeven mee af te nemen. Als je ziet hoeveel nicotine op dit papier achterblijft, dan lijkt mij dit beter als aan de lucht drogen.

Zou je denken?

Een alcohol/water-verhouding van 1:3 tot 1:4 lost het meeste vuil doorgaans op. Bij ernstige vervuiling gebruik je minder water. Als het goed is, loopt nagenoeg alle vervuiling tijdens het drogen van de plaat af, bij toevoeging van 2 drupjes Dreft (of 4 drupjes minder geconcentreerd afwasmiddel) per liter vloeistof. Met handmatig droogwrijven krijgt het daar de kans niet voor, en druk je volgens mij de vervuiling weer deels vast op de plaat.

[John P]

Als ik zie dat bij het aan de lucht drogen van normale afwas ook nog droogplekken kunnen ontstaan, weet ik nog zo net niet of alle water met vervuiling van de plaat afgaat. Vooral niet omdat het gaat over een sterk geribbeld oppervlak waar dus relatief meer verdamping plaatsvind als op een vlak oppervlak. Ik kan mij ook voorstellen dat op die plekken waar het water het langst blijft staan (zijkant van de groef ?) er residu achterblijft. Al deze argumenten hebben echter evenveel waarde als de opmerkingen van de voetbalanalist voor de wedstrijd: enkel een vergelijking met goede microscopen zal het geschil wel beslechten, de rest is toch niet meer als een educated guess.

[Pjotr]

Wie bouwt er een plaat centrifuge zodat het water er vanzelf afslaat? Volgens mij een een gat in de markt, eh plaat

[Jerommel]

Maar men spoelt de plaat toch wel na met schoon warm water?

[John P]

Met schoon warm kalkhoudend water ? Er zijn mensen die na het reinigen de plaat nog een keer door een badje met schoon gedistilleerd water halen, maar zo precies ben ik niet.

[Marp]

Als ik zie dat bij het aan de lucht drogen van normale afwas ook nog droogplekken kunnen ontstaan, weet ik nog zo net niet of alle water met vervuiling van de plaat afgaat. Vooral niet omdat het gaat over een sterk geribbeld oppervlak waar dus relatief meer verdamping plaatsvind als op een vlak oppervlak. Ik kan mij ook voorstellen dat op die plekken waar het water het langst blijft staan (zijkant van de groef ?) er residu achterblijft.

Dat laatste is nou net waarvoor je een paar druppels afwasmiddel/glansmiddel/wetting agent toevoegt. Door de sterk verminderde oppervlaktespanning houdt het oppervlak geen druppels meer vast, zodat deze uitvloeien en de ene druppel de andere mee omlaag trekt. Op opgelost vuil heeft de plaat dan ook geen aantrekkingskracht meer, dus dat glijdt mee naar beneden, al kan ik me best voorstellen dat ophopingen ontstaan waarvan soms iets blijft hangen als het gebruikte water veel kalk bevat en de plaat vol vette etensresten zit.

Al eens pas ontwikkelde foto's gezien die na het drogen vlekken vertonen? Zeker als je na het schoonmaken de plaat nog even met schone vloeistof afneemt zal een plaat net zo helder opdrogen.